Ειδική αγωγή
Η ειδική διαπαιδαγώγηση ασχολείται με την αξιολόγηση και την αποκατάσταση των μαθησιακών δυσκολιών σε παιδιά.
Ο όρος μαθησιακές δυσκολίες αναφέρεται σε δυσκολίες σε έναν ή περισσότερους τομείς του γραπτού λόγου, δηλαδή στην ανάγνωση, γραφή, ορθογραφία και αρίθμηση. Αυτές παρατηρούνται με την είσοδο του παιδιού στο σχολείο και παραμένουν κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερη βελτίωση με την πάροδο του χρόνου. Συχνά, μάλιστα, η σχολική επίδοση παρουσιάζει διακυμάνσεις.
Η αξιολόγηση ξεκινά με τη λήψη ενός ιστορικού από τους γονείς, στο οποίο καταγράφονται πληροφορίες σχετικά με το μαθητή και την οικογένειά του. Έπειτα διαμορφώνεται το μαθησιακό προφίλ του παιδιού, χορηγώντας πολλές και διαφορετικές δοκιμασίες (τεστ) στο παιδί. Η επίδοση σε αυτές τις δοκιμασίες αναλύεται και παράλληλα ελέγχονται και άλλες σημαντικές ικανότητες όπως μνήμη, συγκέντρωση προσοχής, ικανότητα διάκρισης γλωσσικών ήχων και ικανότητα οπτικής διάκρισης. Κάποιες φορές και εφόσον κρίνεται σκόπιμο, πραγματοποιείται έλεγχος του νοητικού δυναμικού του μαθητή.
Όταν ολοκληρωθεί η διάγνωση και διαμορφωθεί μια πλήρης εικόνα για το μαθησιακό προφίλ του παιδιού, τότε προτείνεται η ένταξη του μαθητή σε εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης μαθησιακών δυσκολιών ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες.
Το πρόγραμμα αποκατάστασης ακολουθεί κάποιες γενικές αρχές:
- Κάθε παιδί με ΜΔ αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση. Ο ειδικός φροντίζει να βρει τον ιδιαίτερο τρόπο που μαθαίνει κάθε παιδί.
- Το περιεχόμενο του προγράμματος αποκατάστασης και οι διδακτικές μέθοδοι δεν έρχονται σε σύγκρουση με τις παραδοσιακές που ακολουθούνται στο σχολείο. Η διαφορά τους είναι ότι είναι εξατομικευμένες, απλουστευμένες και βοηθητικές στο όλο εκπαιδευτικό έργο.
- Η πρόοδος ενός παιδιού με ΜΔ δεν κρίνεται από το αποτέλεσμα, δηλαδή από τα λάθη και τις επιτυχίες του, αλλά από την προσπάθεια που κατέβαλε. Η προσπάθεια επιβραβεύεται, επισημαίνονται και επαινούνται ακόμα και οι μικρές επιτυχίες. Ταυτόχρονα παροτρύνεται το παιδί ώστε να βιώνει τις επιτυχίες του και να επιδιώκει νέες.
Φυσικά πέρα από τις γενικές αρχές το πρόγραμμα έχει συγκεκριμένη δομή και περιεχόμενο (πχ. ασκήσεις). Αυτό όμως είναι δύσκολο να αναλυθεί εδώ, γιατί όλες οι δραστηριότητες και ασκήσεις κατασκευάζονται ειδικά για κάθε μαθητή ανάλογα με τις μαθησιακές του ελλείψεις.
«Ενώ προσπαθούμε να μάθουμε στα παιδιά μας τα πάντα γύρω από τη ζωή, τα παιδιά μας μαθαίνουν τι είναι ζωή!»
Προσχολική ηλικία:
- Άργησε να μιλήσει; (Μίλησε μετά τα 2 έτη;)
- Αποφεύγει να μιλάει, απαντά μονολεκτικά ή σύντομα όταν του απευθύνεται ο λόγος;
- Έχει δυσκολίες στην άρθρωση (αλλάζει κάποιος ήχους, δεν αρθρώνει ορισμένα σύμφωνα);
- Δυσκολεύεται να επαναλάβει πολυσύλλαβες λέξεις, λέξεις με πολλά σύμφωνα και μεγάλες προτάσεις;
- Δυσκολεύεται στη σύνταξη / γραμματική της πρότασης (ξεχνά άρθρα και άλλες μικρές λέξεις, κάνει λάθη στις καταλήξεις των λέξεων);
- Δυσκολεύεται να αφηγηθεί κάτι που του συνέβη ή ένα παραμύθι;
- «Κολλάει» και επαναλαμβάνει πολλές φορές την αρχή μιας πρότασης ή μιας λέξης;
- Δυσκολεύεται να κατανοήσει και να ακολουθήσει οδηγίες;
- Δυσκολεύεται να μάθει ποιήματα ή τραγούδια;
- Δυσκολεύεται να αναπαραστήσει ό,τι επιχειρεί να ζωγραφίσει (πχ. άνθρωπο, σπίτι);
- Δυσκολεύεται να αντιγράψει σχήματα ή ό,τι άλλο του σχεδιάζετε;
- Δυσκολεύεται στις λεπτές κινήσεις των δακτύλων (να πιάσει μολύβι, να κόψει με το ψαλίδι, να συλλάβει πολύ μικρά αντικείμενα);
- Δυσκολεύεται να δέσει τα κορδόνια του, να κουμπώσει τα ρούχα του, να ντυθεί με μια σειρά, παρόλο που επανειλημμένα του έχετε δείξει πώς να το κάνει;
- Είναι απρόθυμο να πάει στον παιδικό σταθμό / νηπιαγωγείο;
- Εκδηλώνει συχνά ξεσπάσματα, νεύρα, απογοήτευση δίχως προφανή λόγο;
Σχολική Ηλικία:
- Δυσκολεύεται να επαναλάβει πολυσύλλαβες λέξεις ή μεγάλες προτάσεις;
- Δυσκολεύεται να αφηγηθεί κάτι που του συνέβη, ένα παραμύθι, μία ταινία;
- Δυσκολεύεται να ακολουθεί σύνθετες οδηγίες (καθημερινότητα, οδηγίες ασκήσεων, κ.ά.);
- Δυσκολεύτηκε να μάθει το αλφάβητο, την ώρα, τις εποχές, τις ημέρες, τους μήνες;
- Εξακολουθεί να διαβάζει συλλαβιστά ή αργά;
- Κάνει λάθη κατά την ανάγνωση; Ακούγοντάς τον να διαβάζει, καταλαβαίνει κανείς το νόημα;
- Δυσκολεύεται να κατανοήσει και να αφηγηθεί ό,τι διαβάζει;
- Γράφει αργά; Δεν προλαβαίνει να ολοκληρώσει τις γραπτές εργασίες στη σχολική τάξη;
- Εξακολουθεί να παραλείπει γράμματα στις λέξεις του;
- Το γραπτό του είναι δυσανάγνωστο; Διαβάζοντάς το, καταλαβαίνει κανείς τι γράφει;
- Δυσκολεύεται και κάνει λάθη στην αντιγραφή (από πίνακα ή βιβλίο);
- Κάνει λάθη στην καθημερινή ορθογραφία;
- Στα γραπτά του κείμενα, λείπουν τα σημεία στίξης, οι τόνοι, κάποιες λέξεις / συλλαβές;
- Εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τα δάχτυλά του στην εκτέλεση αριθμητικών πράξεων;
- Δυσκολεύεται στην προπαίδεια;
- Δυσκολεύεται στη επίλυση προβλημάτων;
- Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί; Αφαιρείται συχνά στη σχολική τάξη ή κατά τη μελέτη στο σπίτι;
- Οι δυσκολίες φαίνεται να αυξάνουν όσο περνά ο καιρός;
- Πηγαίνει ευχάριστα στο σχολείο; Μιλάει για ό,τι συμβαίνει εκεί;
