Συμβουλές ανάπτυξης λόγου

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε στη διαδικασία ανάπτυξης του λόγου

• Αποφεύγετε να μιλάτε γρήγορα γιατί το παιδί δυσκολεύεται να παρακολουθήσει τα όσα λέτε. Προσπαθήστε να του μιλάτε αργά και καθαρά και με ολοκληρωμένες πάντα φράσεις.
• Δώστε έμφαση σε καινούργιες για το παιδί λέξεις ή λέξεις-κλειδιά όταν του μιλάτε.
• Προσπαθείτε να μιλάτε με φράσεις λίγο πιο σύνθετες (σε λεξιλόγιο και συντακτικό) από αυτές που χρησιμοποιεί το παιδί. Μην παρουσιάζετε όμως στο παιδί πολύ πιο σύνθετες προτάσεις από αυτές που χρησιμοποιεί. Δεν θα μπορέσει να τις αποκωδικοποιήσει γιατί δεν τις καταλαβαίνει.
• Αποσπάστε, κερδίστε την προσοχή του παιδιού όταν θέλετε να του μιλήσετε ή απλά να του πείτε κάτι. Το παιδί θα πρέπει να σας ακούει όταν του μιλάτε και όχι να σας αγνοεί. Ειδάλλως δεν θα καταφέρει να αφομοιώσει τα γλωσσικά ερεθίσματα που δέχεται. Μπορεί ακόμη και να χρειάζεται να εξηγήσετε στο παιδί σας τι σημαίνει ‘να ακούει κανείς προσεκτικά’ – προσέχουμε κάποιον όταν μας μιλάει σημαίνει ότι πρέπει να καθόμαστε ήρεμοι και να κοιτάμε στα μάτια τον ομιλητή μέχρι να τελειώσει τα όσα έχει να μας πει. Μετά μπορούμε να του απαντήσουμε ή να τερματίσουμε όμορφα τον διάλογο αλλά ποτέ πριν τελειώσει!
• Πρέπει να συνηθίσετε να ακούτε προσεκτικά το παιδί όταν σας μιλάει και να του δίνετε προσοχή και το χρόνο που χρειάζεται για να ολοκληρώσει αυτό που θέλει να πει. Κάντε διάλογο και σεβαστείτε την εναλλαγή των ομιλητών. Μόνο έτσι άλλωστε θα μπορείτε να αναμένετε κι εσείς να σας προσέχει και να σας ακούει το παιδί όταν του μιλάτε γιατί μόνο βλέποντας εσάς θα μάθει να το κάνει.
• Μην πιέζετε το παιδί να επαναλαμβάνει ή να θυμάται λέξεις γιατί ενδέχεται να προκαλέσετε αρνητική αντίδραση. Μπορεί το παιδί να μην συνεργάζεται πλέον. Αφήστε το να αναπτύξει το λόγο του μέσα από την καθημερινή επικοινωνία μαζί σας που θα πρέπει να γίνεται με τρόπο φυσικό και όχι υπό μορφής διδασκαλίας.
• Δίνουμε στο παιδί χρόνο για να ανταποκριθεί, να αντιδράσει, να σκεφτεί και να απαντήσει στα λόγια μας. Δεν μιλάμε ασταμάτητα σε διαρκή μονόλογο όταν συζητούμε μαζί του. Από την άλλη πλευρά, δεν πιέζουμε το παιδί να μας πει κάτι βομβαρδίζοντάς το με άμεσες ερωτήσεις. Προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε έμμεσες ερωτήσεις ή και καθόλου ερωτήσεις. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι έμμεσες ερωτήσεις είναι περισσότερο αποτελεσματικές στην ενθάρρυνση των παιδιών για ομιλία π.χ. ‘Αναρωτιέμαι τι να συμβαίνει’, ‘Δεν καταλαβαίνω, τι θα μπορούσε να είναι αυτό’.
• Διασκεδάστε μαζί με το παιδί με παιδικά στιχάκια και τραγουδάκια. Αυτά υπάρχουν σε παιδικά βιβλία ή τα μαθαίνει το παιδί στον παιδικό σταθμό. Συνοδέψτε τα τραγουδάκια αυτά με παντομίμα, με χειρονομίες ή έστω δείχνοντας αντικείμενα του περιβάλλοντος έτσι ώστε το παιδί να αντιλαμβάνεται την σχέση των λέξεων με αντικείμενα και πράξεις. Με άλλα λόγια προσπαθήστε να δώσετε στις λέξεις ένα αντικείμενο αναφοράς.
• Συνεχίστε να καλλιεργείτε την ακουστική ικανότητα στο παιδί σας. Ενθαρρύνετε την ακρόαση διαφορετικών ήχων στο εξωτερικό τώρα πλέον περιβάλλον π.χ. σταματήστε και σχολιάστε τον ήχο αεροπλάνων που περνούν, ήχους ζώων (γάβγισμα ή νιαούρισμα), τον ήχο της καμπάνας ή τον ήχο από το κουδούνι του διπλανού σχολείου και άλλους καθημερινούς ήχους του περιβάλλοντος.
• Αυξήστε το λεξιλόγιο του παιδιού αλλά και τη διάθεσή του για επικοινωνία δίνοντάς του επιλογές π.χ. ‘Τι θα προτιμούσες για φρούτο πορτοκάλι ή μήλο;’ Η επιλογή είναι πάντα σημαντική αλλά δυστυχώς δεν είναι πάντα εφικτή. Προσπαθήστε να δημιουργείτε συνεχώς ευκαιρίες για να παρουσιάσετε ρεαλιστικές εναλλακτικές επιλογές (έστω κι αν αυτές είναι πλασματικές) π.χ. ‘Θέλεις να κοιμηθείς τώρα ή να παίξεις λίγο ακόμη και να κοιμηθείς σε πέντε λεπτά’.
• Επαναλάβετε τις επιλογές του παιδιού σε πλήρη πρόταση. Κάντε το όσο πιο φυσικά μπορείτε π.χ. Ενήλικας: ‘Τι θα προτιμούσες για φρούτο μήλο ή πορτοκάλι;’ – Παιδί: ‘πορτοκάλι’ – Ενήλικας ‘Για να κόψουμε ένα μεγάλο, ζουμερό πορτοκάλι για τον Νικολάκη’. Στη συνέχεια, βοηθήστε το παιδί σας να χρησιμοποιεί περισσότερες λέξεις στις φράσεις του, προσθέτοντας (αρχικά) εσείς κάτι παραπάνω στις φράσεις του παιδιού π.χ. Παιδί: ‘λίγο νερό’ Ενήλικας : ‘Να, πάρε ένα μεγάλο ποτήρι κρύο/δροσερό νερό’.
• Αν το παιδί σας κάνει λάθος σε μια φράση που λέει, επαναλάβετε τη φράση αργά και σωστά ΧΩΡΙΣ ΝΑ (ΦΑΝΕΙ ΟΤΙ) ΤΟ ΔΙΟΡΘΩΝΕΤΕ. Μην του ζητήσετε να σας το επαναλάβει σωστά. Δεν θα πετύχετε τίποτα γιατί απλά θα μιμηθεί τον τρόπο που το λέτε -ο άνθρωπος όμως δεν μαθαίνει να μιλά μιμούμενος την γλώσσα που ακούει. Ακούγοντας τη δική σας φράση και συγκρίνοντάς τη (έστω και υποσυνείδητα) με τη δική του, το παιδί που έχει μάθει να σας ακούει και να σας προσέχει όταν του μιλάτε, θα βελτιώσει την παραγωγή του λόγου του χωρίς ταλαιπωρία και αντιδράσεις, χωρίς νεύρα και άγχος για τον τρόπο που μιλάει και κυρίως χωρίς να μειωθεί η αυτοεκτίμησή του.
• Περιγράψτε με λόγια στο παιδί συμβάντα και καταστάσεις που παρατηρείτε τριγύρω τη στιγμή που αυτά διαδραματίζονται. Το τελευταίο λειτουργεί άριστα για να παρουσιάσουμε στο παιδί ένα πλούσιο λεξιλόγιο αλλά και πλούσιες συντακτικές δομές. Π.χ. Μιλήστε του όταν ψωνίζετε μαζί στο Σούπερ-μάρκετ ή όταν βγάζετε τα ψώνια από τη σακούλα αργότερα στο σπίτι. Ονομάστε τα γύρω αντικείμενα καθώς και μέλη του σώματος κάνοντάς του μπάνιο και βοηθώντας το να ντυθεί. Περιγράψτε χρώματα (κόκκινο), σχήματα (τρίγωνο, κύκλος), εικονιζόμενα συμβάντα και αντικείμενα, συναισθήματα (χαρούμενος, λυπημένος, θυμωμένος), παρακολουθώντας τηλεόραση. (Η τηλεόραση όταν χρησιμοποιείται κατ’ αυτό τον τρόπο δημιουργεί άριστες ευκαιρίες για σχολιασμό αντί να καθηλώνει το παιδί. Μπορείτε επίσης να ζητήσετε από το παιδί να σας περιγράψει τι έγινε σήμερα στην αγαπημένη του τηλεοπτική σειρά όπου θα το βοηθήσετε να χρησιμοποιήσει λέξεις που δηλώνουν χρόνο (π.χ. χτες, αύριο) χώρο (π.χ. μέσα, έξω, πάνω), τρόπο (γρήγορα, αργά, δυνατά, ήσυχα). Η τελευταία δραστηριότητα επίσης βοηθά την ικανότητα περιγραφής ακολουθίας γεγονότων (π.χ. έκαναν μπάνιο και μετά πήγαν για ύπνο) που είναι πολύ σημαντική στην πορεία ανάπτυξης του λόγου.
• Δημιουργήστε όσο πιο πολλές ευκαιρίες μπορείτε για να σας μιλάει το παιδί. Συνήθως αυτές οι ευκαιρίες στα παιδιά προσχολικής ηλικίας δημιουργούνται μέσα από το παιχνίδι. Μην φοβάστε το παιχνίδι. Μην το υποτιμάτε. Παίξτε με το παιδί. Αφήστε το να σας οδηγήσει αυτό στο φανταστικό κόσμο του παιχνιδιού. Εκεί θα πρέπει να συντονιστείτε στο παιχνίδι του παιδιού και τέλος θα πρέπει να προσθέσετε το δικό σας γλωσσικό κομμάτι το οποίο το παιδί θα ακούσει και θα επεξεργαστεί γιατί θα θέλει πραγματικά να επικοινωνήσει μαζί σας και να καταλάβει τα όσα του λέτε.
• Προσπαθήστε να έχετε τουλάχιστον μια ώρα καθημερινά αφιερωμένη αποκλειστικά στο παιδί σας. Ασχοληθείτε με παιχνίδι και/ή ξεφύλλισμα βιβλίων με εικόνες. Να θυμάστε πάντα ότι αυτή θα πρέπει το παιδί να την αντιλαμβάνεται σαν δική του ευχάριστη ώρα και όχι σαν τιμωρία ή σαν υποχρέωσή του.
• Σε μεγαλύτερα παιδιά ρωτήστε: ‘θα ήθελες κάποια βοήθεια’ και αφήστε τους να σας οδηγήσουν αυτά.

Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας στο θέμα του τραυλισμού

• Ακούτε προσεκτικά και υπομονετικά το περιεχόμενο αυτών που σας λέει το παιδί, αντί να εστιάζετε στον τρόπο που τα λέει. Ανταποκριθείτε στο μήνυμα που το παιδί θέλει να επικοινωνήσει και όχι στα κομπιάσματα που ενδεχομένως υπάρχουν.
• Επιτρέψτε στο παιδί να ολοκληρώσει τη σκέψη του χωρίς να το διακόπτετε.
• Διατηρείτε βλεμματική επαφή με το παιδί κατά τη διάρκεια της συνομιλίας σας. Μην αποστρέφετε το βλέμμα σας.
• Αποφεύγετε να συμπληρώνετε τις φράσεις του παιδιού ‘μαντεύοντας’ τις ιδέες ή τη σκέψη που το παιδί θέλει να περάσει ή ερμηνεύοντας την όπως εσείς θέλετε. Αφήστε το παιδί να χρησιμοποιήσει τις δικές του λέξεις και να διαμορφώνει δικό του λόγο.
• Αφού το παιδί μιλήσει, απαντήστε αργά και χωρίς βιασύνη χρησιμοποιώντας (κατά το δυνατό) κάποιες από τις λέξεις που ακούσαμε. Για παράδειγμα αν το παιδί πει ‘Β-Β-Βλέπω το ααααααρκουάκι’ εσείς απαντάτε με άνετο κι χαλαρό τρόπο ‘Βλέπεις το αρκουδάκι ε;… Ωραίο δεν είναι;’
• Αφήνετε πολλά ‘κενά’ διαστήματα σιωπής κατά την επικοινωνία σας με το παιδί. Επιπλέον, περιμένετε δύο με τρία δευτερόλεπτα πριν απαντήσετε στο παιδί. Αυτό βοηθά το παιδί να χαλαρώσει, ‘ρίχνει’ γενικά τους ρυθμούς της επικοινωνίας και κατά συνέπεια διευκολύνει τη ροή της ομιλίας.
• Αφιερώστε τουλάχιστον μισή με μία ώρα καθημερινά στο παιδί. Κατά την μεταξύ σας επικοινωνία μιλήστε του με έναν αβίαστο, εύκολο, χαλαρό τρόπο.
• Βρείτε τρόπους να δείξετε στο παιδί σας ότι το αγαπάτε, το εκτιμάτε και ότι η ώρα που περνάτε μαζί του σας είναι ευχάριστη.
• Παρέχετε ένα ήρεμο, αβίαστο τρόπο οικογενειακής ζωής, κατά το δυνατόν χωρίς άγχος.
• Μην μιλάτε βιαστικά και γρήγορα. Αν χρειαστεί αλλάξτε πρώτα το δικό σας ρυθμό ομιλίας. Μιλάτε χωρίς να βιάζεστε, ήρεμα, αργά και με χαλαρό τρόπο όλη την ώρα αλλά ιδιαίτερα όταν απευθύνεστε στο παιδί σας.
• Μην ζητάτε από το παιδί να μιλά πιο γρήγορα ή πιο καθαρά.
• Μην διορθώνετε λάθη άρθρωσης ή ομιλίας.
• Μην εμποδίζετε το παιδί να μιλήσει σε καμία περίπτωση και για κανένα λόγο. Δεν το προφυλάσσετε κατ’ αυτό τον τρόπο. Αντίθετα ενισχύετε το ψυχολογικό κόστος του προβλήματος της ομιλίας.
• Κλείστε τηλεόραση και ράδιο κατά τη διάρκεια του δείπνου ή κατά τη διάρκεια του χρόνου που περνάτε με το παιδί. Αυτός είναι χρόνος για μεταξύ σας συζήτηση και όχι για ακρόαση τηλεόρασης ή ραδιοφώνου. Κάθε επιπλέον ερέθισμα που ενισχύει τη διάσπαση προσοχής θα πρέπει να απομακρύνεται.
• Αν το παιδί ξεκινήσει να σας μιλά ενώσω εσείς είστε απασχολημένη με κάτι που απαιτεί συγκέντρωση (για παράδειγμα την ώρα της οδήγησης ή όσο μαγειρεύετε) πείτε του ότι μπορεί να μην μπορείτε να τον κοιτάξετε τώρα αλλά ότι τον ακούτε προσεκτικά.
• Αντιμετωπίστε το θέμα της πειθαρχίας με φυσιολογικό τρόπο όπως θα κάνατε σε κάθε άλλο παιδί. Μην παρέχετε στο παιδί που τραυλίζει προνόμια ‘λόγω της κατάστασής του’. Και τα παιδιά αυτά όπως όλα τα παιδιά έχουν ανάγκη από σταθερότητα και οριοθέτηση καθώς επίσης και να γνωρίζουν δικαιώματα και υποχρεώσεις. Μην κάνετε διακρίσεις ανάμεσα στα αδέρφια.
• Παροτρύνετε το παιδί που τραυλίζει να ασχοληθεί με κάποιο άθλημα για να διοχετεύσει έτσι την ένταση και όλη την αρνητική ενέργεια που ενδεχομένως συσσωρεύεται και επιτείνει το πρόβλημα της ομιλίας.
• Μην βομβαρδίζετε συνεχώς το παιδί με ερωτήσεις. Μειώστε τον αριθμό των ερωτήσεων που απευθύνεται στο παιδί σας αυξάνοντας τα σχόλια κατά την επικοινωνία σας μαζί του. Όταν ρωτάτε ερωτήσεις, φροντίστε να ρωτάτε μια ερώτηση τη φορά επιτρέποντας μεγάλο περιθώριο χρόνου για να απαντήσει το παιδί
• Προσαρμόστε το λόγο σας σημασιολογικά και συντακτικά στο γλωσσικό επίπεδο του παιδιού. Μην απευθύνετε στο παιδί σύνθετο λόγο ή σύνθετη σκέψη. Μιλήστε του με απλές και μικρές προτάσεις.
• Φροντίστε να επαναλαμβάνετε συχνά στην οικογένεια τους ‘κανόνες επικοινωνίας’ έτσι ώστε να του εμπεδώσουν όλοι: Όταν κάποιος μιλά, ο άλλος ακούει και μετά οι ρόλοι αντιστρέφονται. Δεν διακόπτουμε κανέναν και σε καμία περίπτωση (όλα αυτά βέβαια θα πρέπει να τα εφαρμόζετε πρώτοι εσείς). Έτσι μόνο θα αποφύγετε την κατάσταση εκείνη όπου το παιδί παλεύει για να πει κάτι μέσα σε μια παρέα περισσότερο ικανών και ‘γρήγορων’ ομιλητών.
• Οι προσδοκίες και οι στόχοι σας για το παιδί θα πρέπει να διέπονται από ρεαλισμό. Αφήστε το παιδί να αναπτυχθεί με τους δικούς του ρυθμούς χωρίς να εκβιάζεται παράλογες συμπεριφορές στη προσπάθειά σας να το προετοιμάσετε καλύτερα για το μέλλον που πλησιάζει.
• Μην ζητάτε από το παιδί να διαβάζει δυνατά ή να κάνει επίδειξη γνώσεων και ικανοτήτων όταν επισκέπτεστε συγγενείς και φίλους για να τους δείξετε ‘τι ωραία που μιλάει’ τον τελευταίο καιρό.
• Επιτρέψτε στο παιδί να αναλαμβάνει πρωτοβουλία στο παιχνίδι και τη συζήτηση. Μην κατευθύνετε πάντα εσείς το παιχνίδι και τη συζήτηση όταν βρίσκεστε με το παιδί.
• Δίνετε την αποκλειστική σας προσοχή όταν παίζετε ή συζητάτε με το παιδί σας. Μην κάνετε κάτι άλλο, μην σκέφτεστε κάτι άλλο. Απλά, απολαύστε τον χρόνο μαζί του.

Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί στην ανάπτυξη του λεξιλογίου του

• Πάρτε το παιδί σας για μια βόλτα και σχολιάστε αντικείμενα και συμβάντα τριγύρω. Πάρκα και παιδικές χαρές προσφέρουν πλήθος ευκαιριών για σχολιασμό συμβάντων και χρήση κυρίως ρημάτων (το παιδί μπορεί να σπρωχτεί στην κούνια, να ανεβεί στην τραμπάλα, να πιαστεί κατεβαίνοντας την τσουλήθρα). Περιγράψτε κινήσεις όπως τρέξιμο, πήδημα, πέσιμο την στιγμή που πραγματοποιούνται. Προσπαθήστε να τραβήξετε την προσοχή του παιδιού σε μεγάλα και μικρά, χαμηλά και ψηλά, μακριά και κοντά αντικείμενα στο περιβάλλον.
• Ονομάστε τα ρούχα που φοράτε στο παιδί την ώρα που το ντύνετε και επίσης ονομάστε ρούχα που φοράτε εσείς.
• Στη μαγειρική τραβήξτε την προσοχή σε ότι κάνετε κατά τη διάρκεια που το κάνετε. Μην ξεχνάτε να ονομάζετε διαφορετικά είδη φαγητών όπως επίσης να δείχνετε στο παιδί πως π.χ. το βούτυρο ή η σοκολάτα λιώνει όταν ζεσταίνεται. Αφού αποσπάσετε την προσοχή του παιδιού σε διάφορες παρόμοιες πράξεις, ζητήστε του να σας βοηθήσει στη μαγειρική δίνοντάς του οδηγίες. Μιλήστε του για υλικά τρόπους μαγειρέματος.
• Παίξτε με το παιδί σας χρησιμοποιώντας πλαστελίνη και δίνοντάς της διάφορα σχήματα. Περιγράψτε τι κάνετε όταν τη απλώνετε, την στρίβετε, την τεντώνετε, την πλάθετε, την κόβετε, την μαζεύετε κ.λπ.
• Μικρές και μεγάλες κούκλες μπορούν να σκουπιστούν, να στεγνώσουν, να χτενιστούν, να βουρτσιστούν και άλλα μέσα από το παιχνίδι.
• Κατά τη διάρκεια του γεύματος περιγράψτε το φαγητό που τρώτε και ονομάστε καθαρά τι περιέχει ελκύοντας την προσοχή στα διάφορα συστατικά του φαγητού που παρουσιάζονται μπροστά στο παιδί. Όταν προσφέρετε στο παιδί επιλογή φαγητών, σαλάτας, ποτών κ.λπ. ονομάστε και ταυτόχρονα δείξτε τις εναλλακτικές επιλογές π.χ. Ρωτήστε ‘θέλεις λίγο γάλα;’ ενώ ταυτόχρονα του δείχνετε το γάλα. Δώστε στο παιδί την ευκαιρία να ακούσει τα ονόματα φαγητών πολλές φορές.
• Προσφέρετε στο παιδί πλήθος εμπειριών με διαφορετικά αντικείμενα ενώ συγχρόνως μπορείτε να εξηγείτε την χρήση τους. Τα αντικείμενα μπορεί να είναι παιχνίδια ή ακόμη και αντικείμενα καθημερινής χρήσεως π.χ. ‘κοίτα το ψαλίδι πως κόβει το χαρτί…’
• (Για πολύ μικρά παιδιά) Τοποθετήστε μια επιλογή αντικειμένων πάνω στο τραπέζι ή κάτω στο πάτωμα. Διαλέξτε ένα από αυτά και μιμηθείτε τη χρήση του με παντομίμα π.χ. σαπούνι. Ζητήστε από το παιδί να σχολιάσει τι κάνετε ή σχολιάστε το ο ίδιος π.χ. πλένομαι. Αλλάξτε ρόλους με το παιδί για να το κρατήσετε σε ενδιαφέρον. Με μεγαλύτερα παιδιά χρησιμοποιείστε απλά παντομίμα χωρίς την παρουσία πραγματικών αντικειμένων.
• Τοποθετείστε διάφορα αντικείμενα ή εικόνες αντικειμένων γύρω-γύρω σε κάποιο δωμάτιο. Ζητήστε από το παιδί να τα βρει. Μπορείτε να τα ζητάτε ονομάζοντας τα ίδια τα αντικείμενα ή περιγράφοντας την χρήση τους π.χ. ‘προσπάθησε να βρεις κάτι με το οποίο μαγειρεύουμε’. Στην πορεία αλλάξτε ρόλους. Τώρα το παιδί ζητάει από εσάς να του βρείτε κάποια αντικείμενα ή εικόνες που έχει κρύψει γύρω στο δωμάτιο.

Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας στη σχολική μελέτη

• Καθορίστε μια συγκεκριμένη ρουτίνα για τις εργασίες του σχολείου. Προσπαθήστε να προγραμματίσετε το «διάβασμα» να γίνεται την ίδια ώρα και στον ίδιο χώρο κάθε μέρα. Αν το παιδί συμμετάσχει στον προγραμματισμό, μπορεί να είναι περισσότερο συνεργάσιμο στο «διάβασμα».
• Όταν κάνει τις εργασίες του σχολείου, σχεδιάστε τακτικά διαλείμματα. Χρησιμοποιήστε ένα χρονόμετρο για να παρακολουθείτε τα διαλείμματα και το χρόνο που αφιερώνετε στο «διάβασμα».
• Προσφέρετε ανταμοιβές για την ολοκλήρωση των εργασιών του σχολείου (π.χ.παιχνίδι). Ο στόχος είναι να μειώσετε την άμεση επιτήρηση και σταδιακά να γίνει ο ίδιος υπεύθυνος για την ολοκλήρωση της εργασίας.
• Δίνετε εποικοδομητική ανατροφοδότηση και μην είστε επικριτικοί. Μπορείτε να πείτε «Είμαι χαρούμενη που ξεκίνησες αυτήν την εργασία. Ανυπομονώ να διαβάσω τις πρώτες παραγράφους αύριο το πρωί» αντί να πείτε «Δεν έχεις κάνει τίποτα όλη την εβδομάδα».
• Αν ξεχνάει τα πράγματά του ή τις εργασίες στο σχολείο, οι συνέπειες πρέπει να είναι λογικές. Για παράδειγμα, βάλτε τον να επιστρέψει στο σχολείο για να πάρει ό,τι χρειάζεται.

Ιδέες για να οργανώσετε δραστηριότητες με τα παιδιά σας

• Οργανώστε μια σταθερή ρουτίνα με τα παιδιά σας. Ορίστε μια συγκεκριμένη ώρα στη διάρκεια της ημέρας, που θα αφιερώνετε στις δραστηριότητες σας, όταν δεν θα είναι κουρασμένα ή πεινασμένα.
• Επιλέξτε τη στιγμή που ταιριάζει σε σας, όσο και στο παιδί σας. Είναι σημαντικό να αισθάνεστε και εσείς χαλαροί, ξεκούραστοι και καλοδιάθετοι.
• Εάν έχετε περισσότερα από ένα παιδιά είναι σημαντικό να μάθουν να παίζουν μαζί. Όμως ένα παιδί με δυσκολία στην επικοινωνία, μπορεί να γίνει πολύ απαιτητικό και να είναι καλύτερο να δουλεύει μόνο του μαζί σας. Προσπαθήστε να βρείτε χρόνο για τις δραστηριότητες του όταν το άλλο λείπει ή κοιμάται.
• Δύο με τρεις σύντομες «ώρες εργασίας» (10 με 15 λεπτά η κάθε μία) είναι προτιμότερο από μία μεγάλης διάρκειας.
• «Κατεβείτε» στο επίπεδο του παιδιού σας, εκεί που μπορεί να σας δει και να σας ακούσει καλύτερα. Επιλέξτε ένα χαμηλό τραπέζι , όπου θα καθόσαστε αντικριστά.
• Κρατήστε μερικά παιχνίδια στην άκρη μόνο για τις δραστηριότητες του.
• Για κάθε δραστηριότητα έχετε πάνω στο τραπέζι μόνο το συγκεκριμένο παιχνίδι. Απομακρύνετε κάθε άλλο για να μειώσετε τη διάσπαση προσοχής του.
• Αποφύγετε θορύβους του περιβάλλοντος σας (π.χ. τηλεόραση, ραδιόφωνο). Είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τα βαρήκοα παιδιά να συγκεντρωθούν με πολλούς ήχους γύρω τους.
• Ολοκληρώστε την δραστηριότητα πριν το παιδί σας δείξει ότι έχει βαρεθεί.

Πως μπορείτε να θέσετε όρια στο παιδί σας

Έπαινος

• Φροντίστε ώστε ο έπαινος να εξαρτάται από τη συμπεριφορά του παιδιού.
• Επαινέστε το παιδί αμέσως.
• Επαινέστε το παιδί με ένα χαμόγελο, κρατώντας οπτική επαφή και δείχνοντας ενθουσιασμό. Ταυτόχρονα θα πρέπει να το επαινέσετε και λεκτικά.
• Επαινέστε το παιδί κάθε φορά που συμπεριφέρεται καλά. Μην επαινείτε μόνο την τέλεια συμπεριφορά.
• Επαινέστε το παιδί μπροστά στους άλλους.
• Προσφέρετε τον έπαινο με συνέπεια, κάθε φορά που βλέπετε από το παιδί σας τη θετική συμπεριφορά που επιθυμείτε.
• Δίνετε υλικές ανταμοιβές, μόνο όταν αντιμετωπίζετε δυσκολίες και αντιδράσεις από τη πλευρά του παιδιού σας. Η χειροπιαστή ανταμοιβή είναι κάτι συγκεκριμένο (π.χ. μια μικρή απόλαυση ή μια αγαπημένη δραστηριότητα) και πρέπει να δίνεται πάντα σε συνδυασμό με την προσοχή και τον έπαινο.

 Συνέπειες

• Φροντίστε οι συνέπειες να είναι άμεσες.
• Φροντίστε οι συνέπειες να είναι κατάλληλες για την ηλικία του παιδιού.
• Εφαρμόστε συνέπειες που είναι σύντομες και σχετικές με το θέμα.
• Κοιτάξτε το παιδί κατευθείαν στα μάτια.
• Μιλήστε με σαφήνεια και σταθερό τόνο φωνής.
• Αφήστε το πρόσωπό σας να δείχνει αυστηρό ενώ μιλάτε.
• Επιμείνετε με ήρεμο τρόπο στις οδηγίες σας, υπό την προϋπόθεση ότι οι απαιτήσεις σας είναι λογικές.